Bir vaaz nasıl yazılır - 4 - Mesih merkezlilik - nasıl

Büyük hikaye

İlk olarak, Kutsal Kitabın büyük hikayesini bilmemiz lazım. Bu sık sık şu üç başlık altında anlatılır:

• Yaratılış

• Düşüş

• Yenileme

Bir metin anlamak için, öncelikle onun daha geniş hikaye içindeki yerini anlamamız gerekiyor.

Bu üç konuyu düşündüğümüzde, hepsinin Mesih’le ilgili olduğunu fark ediyoruz:

Mesih’in karakteri, işi, hayattı ve rolları

Çoğu hikayelerde bir kişinin eylemleri veya karakteri Mesih’in hayatını akla getirir. Mesela, eski antlaşmada Mesih’le ilgili şu rolları görüyoruz:

• Kurtarıcı

• Sağlayıcı

• Çoban

• Peygamber

• Kahin

• Kral

Bunların hepsini okuduğumuzda, Mesih’i düsünmeliyiz. Mesih’in hayatını hatırlatan farklı farklı detayları da var.

Mesela, Davut:

• Davut gençken çoban olarak çalıştı, sonra Tanrı’nın halkı için çoban oldu (Mz 78:70-73,), İsa ise İyi Çobandır (Yuh 10)

• Koyunlarını korumak için Davut kendini tehlikeye attı (1. Sam. 17:34-36). İsa kendi koyunları kurtarmak için hayattını feda etti.

• Davut görkemli ve güçlü bir kral oldu, adaletle halkını adaletle yönettı. İsa Mesih ise kralların kralıdır (Vahiy 19:16). Mezmur 45’te hem Davut’u hem de İsa Mesih’i görüyoruz.

Detaylar olarak:

• Beytlehem doğdu

• Kişiler onu küçümsediler, kardeşleri bile (1. Sam. 16:1-12, 1. Sam. 17:28, Yuh 1:46 , Yuh 7:3-5)

• 30 yaşındayken Davut kral oldu, İsa ise hizmetine başladı

Teolojik temalar

Bir metin okuduğumuz zaman, bazı teolojik temaları görüyoruz, mesela:

• sevgi

• doğruluk

• itaat

• günah

• utanç

• tövbe

• yaşam/ölüm

• iman

• umut

• kurtuluş

• antlaşma

• adelet

• bilgelik

• birlik

• topluluk

• huzur

• barış

• dinlenme

• … vesaire

Bunların hepsi Mesih’le ve müjdeyle iligili temalar.

Mesela, “dinlenme/rahat/huzur” konuda:

• Yedinci günü Tanrı işi bitirip dinlendi (Yarat. 2:2-3)

• Mısır'daki İsrailliler kölelikten kurtulmayı özlemişlerdi ve bunu vaat edilmiş topraklarda buldular: «RAB, “Varlığım sana eşlik edecek” diye yanıtladı, “Seni rahata kavuşturacağım.”» (Çıkış 33:14)

• İtaat etmeyenler huzur bulmadılar. Tanrı “Huzur diyarıma asla girmeyecekler” diye ant içti (Mz 95:11)

• Mesih gelince, bize gerçek rahat verir: “Ey bütün yorgunlar ve yükü ağır olanlar! Bana gelin, ben size rahat veririm” (Matta 11:28)

• Vaat edilen topraklarda bulunan dinlenme ve Şabat günü Mesih'te yerine getirilir (İbraniler 4:1-11)

Simgeler

Çok yerlerde, Tanrı Mesih’i ve müjdeyi göstermek için simgeler kullanıyor. Mesela:

• Kurban

• Tapınak

• Ahit sandığı

• Kaya

• Tunç yılan

• Asma

• … vesaire

Mesela, “tapınak” / “konut” simgesine bakalım:

• Tanrı görünür bir şekilde bulut sütunu ve ateş olarak halkına önderlik etti (Çıkış 13:21)

• Sonra olarak, Tanrı kendi halkanın arasında yaşabilsin diye Tanrı’nın Konutu yapıldı (Çıkış 25:8, Çıkış 26). Önceki gördükleri bulut sütunu buluşma çadırını doldurdu (Çıkış 40:34-37). Bu şekilde İsrail halkı Tanrı’nın görkemini görduler ve onun varlığını biliyorlardı.

• Sonra daimi inşaat olarak tapınak yaptılar. En Kutsal Yer’ sadece başkahin girebilirdi. Tapınak hem Tanrı’nın yakınlığını ve huzuruna, hem de Tanrı’nın kutsalığını ve uzaklığını simgeliyordu.

• Mesih gelince, insan olarak aramızda yaşadı (Yuh 1:14). Buradaki "yaşamak" kelimesi "bir konut edinmek" anlamına geliyor. Bu şekilde Tanrı’nın görkemini gördüler. “O'nun yüceliğini –Baba'dan gelen, lütuf ve gerçekle dolu biricik Oğul'un yüceliğini– gördük”.

• Mesih’e göre, gerçek tapınak O’dur (Yuh 2:19). Yani Mesih’in aracılığıyla Tanrı’yla buluşabiliriz.

• Kilise (yani kişiler) Tanrı için bir tapınaktır (Efes. 2:21).

• Yeni Yeruşalemde bir tapınak olmaz, çünkü “Her Şeye Gücü Yeten Rab Tanrı ve Kuzu, kentin tapınağıdır” (Vahiy 21:22). Ayrıca, “Tanrı'nın konutu insanların arasındadır. Tanrı onların arasında yaşayacak” (Vahiy 21:3).

Edebi temalar

Kutsal Kitab’ın yazarların sevdiği birkaç edebi temalar var. Bazen bunlar doğrudan Mesih’in sembolleri olarak kullanılmaz, ancak dolaylı olarak Mesih’e işaret ederler yada İncil’le önemli bağlantıları var.

Mesela:

• Yerler:

  • Bahçe, şehir, toprak

  • Mısır, Babil, Yeruşalim

• Giysi

• Doğa:

  • Dağlar

  • Ağaçlar

• Yolculuk, çıkış, sürgün

• …vesaire

Bunların Mesih’le nasıl ilişkili olduğunu anladıkça, Eski Antalaşmada Mesih’i daha kolay bir şekilde buluruz.

Örneğin Mısır, Kutsal Kitap’ta ’ın birkaç farklı anlam taşıyor:

• İsrail halkı Mısır’da kölelik yaşadılar (Çıkış 20:2)

• Aynı zamanda, orada Tanrı onları korudu ve bereketledi, halk verimlilik gördüler (Yarat. 41:51-52, Yarat 45, Çıkış 1:12)

• Mısır’a dönmek için sürekli ayartma vardı, çünkü zengin ve güclü bir yerdi (Yasa’nın Tekrarı, Yer 42)

• Bu şeyleri anlayarak, Yeni Antlaşma’nın yazaları Mesih’in hayatını ve müjdeyi anlatmak için “Mısır” kavramı kullandılar (Matta 2:13-23, İbraniler 11:26, Vahiy 11:8).

Tehlikeler

Kutsal Kitap’tan fazlasıyla hayalı şeyler çıkarmamalıyız. Her zaman yazarın ve Kutsal Ruh’un söylemek istediği şeyi bulmamız lazım. Hayal gücümüzün yaratıcılığını gösterme fırsatı değil. İşimiz “Tanrı bize ne diyor” sorusuna doğru cevap vermektir.

Bu yüzden, sonraki başlık çok önemlidir:

Yeni Antlaşma ne diyor?

Mesih ve elcileri Kutsal Kitabı hangi şekilde kullandıysa, biz de onu kullanmalıyız.

O zaman, şu sorular faydalı olabilir:

• Genel olarak, yeni antlaşma, eski antlaşmayı nasil kullanıyor?

• Okuduğum metin için, yeni antlaşmada bir alınti yada referans var mı? Benzeri veya bağlı bir metin için bir alıntı var mı?

• Yeni antlaşma, eski antlaşmadaki semgelleri, temaları ve hikayeleri nasıl kullanıyor?

Mesela, Elcilerin İsleri 7:1-53’te Stefanos vaaz verdi. Eski Antlaşmadan birkaç hikaye anlattı, şu temaları görüyoruz:

• Geçmişte, kişilerin doğuluğu sayesinde değil, kendi lütfu sayesinde Tanrı halkını bereketledi

• Yusuf, Musa ve başka kişiler kurtarıcı olarak geldi. Fakat halk onları genelde redetti

• Halk hep yoldan çıktı

• Son ve gerçek kurtarıcı olarak Isa Mesih geldi. Yusuf’a ve Musa’ya karşı halk davrandığı gibi, Mesih’i de redettiler.

Örnek - Yaratılış 39

Daha detaylı bir şekilde bir örneğe bakalım: Yusuf, Yaratılış 39. Bu, Potifar'ın karısının Yusuf'u baştan çıkarmaya çalıştığı bölümdür.

Burada Hrıstiyan hayat için ahlaki dersler var. Mesela, ayartıldiğımız zaman, Yusuf gibi biz de onu reddedip günahtan kaçmalıyız. Bu çok doğru, o şekilde bu bölümü kullanmalıyız. Fakat, sadece o şekilde vaaz verirsek ve Mesih’ten bahsetmezsek, büyük bir eksiklik var demektir.

Bölümü daha derin bir şekilde anlamak için, şu soruları faydalı olabilir:

• Büyük hikayede, Yusuf nasıl bir rol oynuyor?

  • Yusuf Yakup’un oğlu, İbrahim'e verilen vaatlerin mirasçısıdır.

  • Hikayenin sonunda, Yusuf çok büyük olur, ailesi ve bütün dünya için bir kurtarıcı ve sağlayıcı olur.

  • O zaman, bu bölümdeki yaşadığı sıkıntılara denenme zamanı olarak bakmalıyız. Mesih gibi “Oğul olduğu halde, çektiği acılarla söz dinlemeyi öğrendi.” (İbraniler 5:8). Sonraki büyüklük için Tanrı onu hazırlıyordu.

• Mesih benzeri şeyler yaşadı mı?

  • Tabi ki, şeytan Mesih’i birkaç defa yoldan çıkarmaya çalıştı (Matta 4:1-11, Matta 27:39-44). Ayartılma inalımaz derecede zordu, ama İsa Mesih her zaman galip geldi (Matta 4, Matta 26:36-45)

• Bir detay olarak, Yusuf’un giysisi önemli bir şeymiş (39:12,13,15,18). Ne anlam tasıyor?

  • Önce, Yakup Yusuf’a görkemli, renkli bir kaftan vermişti (37:3). Fakat kardeşleri onu sırtından kopardılar (37:23). Giysiyi babasına götürüp onu sahte delil olarak kullandılar (37:32). Yusuf ise utanç verici bir duruma atildı (37:24, 36)

  • Yarat. 39’da tam aynı şeyi görüyoruz (39:12, 16, 17, 20)

  • İki defa giysisi ondan alındığı gibi, sonra iki defa yeni giysi ona verildi (Yarat 41:14, 42). Önceki görkemden daha görkemli oldu.

  • Bu şeyleri düşündüğümüzda, Filipileri 2 aklımıza geliyor. Mesih iki defa kendini alçalttı – insan oldu, sonra “çarmıh üzerinde ölüme bile boyun eğip kendini alçalttı.” Ondan sonra, Tanrı “onu pek çok yükseltti”.

  • Ayrica, Mesih’in giysileri ondan alındı, çıplak bir şekilde çarmıha gerildi.

• Bu şeyleri yaşadığı zaman, Yusuf neredeydi?

  • Mısır’daydı, yabancı olarak kalıyordu (39:14, “İbrani”), ailesindan uzaktı.

Bu şekilde, hem Mesih’le hem de kendi hayatımızla daha derin bir bağ kurabiliriz. Bu dünya bizim için bir sürgün yeri. Yüceliğe girmeden önce, sıkıntılardan geçmeliyız. Yusuf ve Mesih gibi galip gelirsek, Babamız bizi çok yüceltecek (Vahiy 3:5). Bunu başarabilmek için, şampiyonumuz Mesih'ten güç almamız gerekir.